Boek Renske de Greef - En zo zie je nog eens wat

~~ Boek uit: Renske de Green - En je ziet nog eens wat

Afgelopen week heb ik dit boek gelezen. In de flap staat: "Over de hele wereld reizen jaarlijks vele jongeren naar arme landen om daar vrijwilligerswerk te doen. Wat gebeurt er als jonge, idealistische mensen in een vreemde cultuur terechtkomen?" "En je ziet nog eens wat gaat over vrijwilligers in Afrika. Over avonturiers, hippies, christenen, feestbeesten en wereldredders."

Het is zeer hilarisch geschreven en je leest er zo doorheen. Toch vond ik het soms best confronterend. Dit is namelijk precies hoe ik in Zuid-Afrika zit. Enige is dat het meisje in het boek net van de middelbare school komt, nul komma niks weet over ontwikkelingswerk en de manier hoe organisaties in elkaar steken, op de eerste dag erachter komt dat haar spaargeld door de baas van het weeshuis mee is genomen. Ik heb me ontzettend verdiept in mijn keuze om mijn koffer in te pakken en om na Oeganda opnieuw naar Afrika te gaan. De kinderen die ik mijn liefde kan bieden voor een periode is mooi meegenomen. Ook ben ik bewust naar een kleinschalig project gegaan. Via BeMore betaal je 1000 euro extra voor de begeleidingskosten... Via de stichting van Palm Tree betaal ik gewoon voor de inwoning en heb ik alsnog 24/7 Nederlandse begeleiding. Het geld wordt besteed aan het welzijn van de kinderen. Bij BeMore zou dat naar de dikke directeur gaan en zoals ze zelf aan de telefoon zeiden: "Onze website moet uiteraard ook up-to-date zijn..." Niet te geloven dat al die studentjes zo hard werken om vervolgens te moeten betalen voor een handje helpen. Toch heb ik er ook voor gekozen, maar dan wel bewust en mijn geld komt op de juiste plek terecht.

Ik wil hier een stukje met jullie delen uit het boek. Misschien niet perse relevant, wel iets waar je over na kunt denken.

"De man zucht. 'Is er iets?'
'Nee,' zeg ik enigszins gepikeerd. 'Er is niets. Het is alleen... Ik werk in een weeshuis. En u heeft een weeshuis. Dus ik was gewoon benieuwd.'
De man kijkt me nauwlettend aan. 'Heb je een probleem met je weeshuis? Zijn de kinderen soms heel onopgevoed?' Zijn licht sarcastische ondertoon ontgaat me niet. 'Nou,' zeg ik. 'Ze zijn wel een beetje onopgevoed, maar...'
'Want dat krijg je, hè. Niemand wil ze straf geven, want dat is zielig. En ze hebben het al zo naar.'
Ik kijk hem aan. 'Niet dan?'
'Ja, ik weet het niet. Wat hebben ze allemaal meegemaakt dan?'
Ik friemel aan het etiket van mijn flesje bier. 'Nou, ze hebben geen ouders meer. De meesten dan. Denk ik. En ze.... zijn heel arm?' ............
'Waarom ben jij hier eigenlijk?' vraagt hij.
Ik aarzel even. 'Omdat ik graag iets goeds wilde doen,' zeg ik dan.
'Oh ja, goeddoen. Maar je hebt verder geen enkele opleiding?'
'Ik ben geslaagd voor mijn middelbare school.'
'Nou dan ga je toch lekker kinderen knuffelen en bedjes schoonmaken? Wat zeggen jullie altijd... O ja. "Als ik maar één geholpen heb, heeft het allemaal zin gehad." 'Niet dan?'
'Ja, ik weet het niet.' 'Oké,' zeg ik. 'Wat moet er dan gebeuren? Noem dan iets wat op langere termijn werkt?'
'Hoe lang ben je hier om dat langetermijngebeuren te bewerkstelligen? Eén maand? Twee, drie?'
'Drie,' zeg ik onwillig.
'Nou, laten we eens zien. Je hebt drie maanden, en geen opleiding. Wat kan je doen, wat kan je doen...' Hij krabt aan zijn ongeschoren baard en doet alsof hij diep nadenkt.
'Ja oké,' snauw ik. 'Ik begrijp het. Ik kan niets doen.'
'Ja, dat was het!' roept hij. 'Niets!' Hij neemt een slok bier en merkt dat zijn fles leeg is. 'Nou ja, je kan wel iets doen: een nieuw biertje voor me kopen.'
'Maar hoe kan dat dan. Hoe kan het dat er hier honderden vrijwilligers rondlopen en dat die allemaal niets doen.

''Hé, van mij mag je tegen een tarief van zo'n duizend euro per maand negertjes komen knuffelen. Ik denk dat jullie er een handjevol managers en directeurs heel erg blij mee maken, want de Tanzianen zien al dat geld niet. Maar goed, daar heb ik geen probleem mee. Wat wel schaadt, is die nieuwe trend, dat bouwvakken. Jullie pikken gewoon de banen in van de Tanzianen.'
'Ik bouwvak niet,' zeg ik, maar daardoor voel ik me niet beter.
'Knuffel wat kindjes, doe de was of verschoon een poepluier, en noem het humanitair toerisme. Maar noem het geen werk. Je kan nog niks, waarom zou je dat hier wel kunnen? Ga niet lesgeven of scholen bouwen of in een ziekenhuis roepen dat je wel een infuus aan wil leggen. Je hebt net je middelbareschooldiploma op zak.'
Als hij mijn gezicht ziet lacht hij. 'Zal ik je nog eens wat verklappen,' zegt hij verontrustend vrolijk, en hij leunt wat dichter naar me toe.
Ik voel een ontzettende weerzin en behoefte om nee te zeggen, maar ik knik gelaten.

'Weeshuizen werken helemaal niet in Tanzania. Het past niet in de cultuur. Hier horen kinderen naar de extended family te gaan, naar tantes en ooms. Ik heb gehoord over kinderen die uit een weeshuis, lekker tot hun twintigste vertroeteld, want kinderen in weeshuizen leven als koningen, echt waar, maar die werden uitgestoten door hun eigen gemeenschap. Ze waren institutionalised.
'Maar je hebt zélf een weeshuis,' roep ik uit.
Hij steekt een sigaret op. 'Voor het donorgeld. Dat zie je zelf ook wel, toch? Mensen geven makkelijk voor zielige kinderen. Daarom schieten al die weeshuizen hier als paddenstoelen uit de grond. Verdienen ze nog lekker bij aan de vrijwilligers. Lucratieve business hoor. Hoe is jouw manager? Lokaal of westers? Sluist hij wat door van het geld? Je ziet vaak dat spullen voor het weeshuis worden doorverkocht. Doet hij er nog wat zaakjes naast mij misschien?'

Ik denk aan Mama Angelina. Dat ze altijd in de stad in. Dat het weeshuis nooit spullen heeft. Terwijl veel vrijwilligers cadeautjes meenemen............... (En op de eerste dag dat ze arriveerden was het geld waar Guusje voor had gewerkt meegenomen door de baas van het weeshuis, niks nada noppes was er overgebleven. Consequentie geen vrije dagen meer als vrijwilliger. Mama Angelina blijft over en doet lekker haar eigen ding. Who cares?!

~~~

Zelf vond ik dit stuk van het boek erg confronterend. Aan de andere kant ook goed om bewust te worden van het feit hoe het is om als Afrikaan tussen al die vrijwilligers te zitten, die denken dat ze goeddoen. Lastige situaties zijn dit. En het is natuurlijk fictief. Ik heb (nog) niet met een Zuid-Afrikaan gesproken, heb geen idee hoe er hierover vrijwilligers wordt gedacht.

In Nederland hoor je inmiddels veel over het voluntourism. Selfies maken met lieve kindjes, het staat leuk op je CV, mooi na je eindexamen de hort op. In plaats van zon, zuipen, ziekenhuis, gaan 'ze' naar Afrika. Tsja...
Wil je hier meer over te weten komen? Ga naar Google of NPO en zoek naar de docu Voluntourism. Het is een docu gemaakt door Rambam. Heel interessant! Vooral omdat veel mensen steeds achterdochtiger worden met geld geven aan goede doelen. Want waar gaat het geld heen? Naar de mensen die het verdienen of de mensen die in loondienst zijn van de organisatie waar jij het geld bij hebt gestort? Lastig...